ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی بر خطر و خسارت بیابانزایی(مدل فائو و یونپ) و ارائه برنامه مدیریتی در دشت مشهد

امروزه به دلیل رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضا برای محصولات زراعی، پوشش گیاهی طبیعی سطح زمین در حال تخریب و تبدیل به کاربری زراعی می باشند. وقوع سیلهای مخرب، رشد بی رویه آلودگی شهرهای بزرگ، تخریب سطح وسیعی از جنگلها، فرسایش خاک و گسترش بیابانها و کویرها در نتیجه تغییر غیر منطقی کاربری اراضی به وجود می آید که شناسایی این تغییرات می تواند نقش بسیار مهمی در مدیریت آنها داشته باشند. به منظور بررسی اثر تغییرکاربری اراضی بر خطر بیابان زایی، منطقه ای بحرانی با مساحتی 3484 کیلومتر مربع از دشت مشهد انتخاب و در یک دوره زمانی 51 ساله و در 4 مقطع زمانی (سال های 1334،1350، 1367، 1385) به تهیه نقشه بیابان زایی با استفاده از مدل فائو- یونپ با فرض ثابت بودن سایر پارامترها به غیر از کاربری مدل اقدام شد. تلفیق نقشه های دوره های مختلف تغییرات شدت و فضایی پهنه خطر بیابان زایی مشخص گردید، در نهایت بر اساس نقشه خطر بیابان زایی سال 1385 نقشه خسارت و برنامه های مدیریتی بیابان زایی تهیه شد. نتایج نشان دادند که کاربری اراضی منطقه، تغییرات قابل ملاخظه ای داشته است. نرخ تغییرات کاربری اراضی در دوره های 1350-1334، 1367- 1350 و 1385-1367به ترتیب معادل 811/8، 08/10 و13/11 درصد می باشد که باعث افزایش درصد مساحت کلاس خطر بسیار شدید بیابان زایی منطقه از52/0 درصد به 99/4 درصد در دوره 1385-1334 گردیده است. سرانه خسارت کل بیابان زایی منطقه برابر با 20000 ریال و میزان خسارت در هکتار 5/1 میلیون ریال است. تفاوت مساحت کلاس های خطر در 4 واحد زمانی در سطح یک درصد معنی دار است.